2. De naam Hoogland

Tot 1811 werden er in Friesland nauwelijks achternamen gebruikt. Voor de kleine gemeenschappen was het gebruik van patroniemen voldoende om de families uit elkaar te houden.
Een patroniem wil zeggen dat de 'achternaam' van het kind wordt afgeleid van de voornaam van de vader. Wytzes Hanzes betekent dus 'Wytze, zoon van Hans'. De 'achternaam' wijzigt dan per generatie. Onze oudst bekende voorouder is Eilert Hanses, zijn zoon heette Hans Eilerts en zijn zoon is Wytze Hanzes.

De schrijfwijze verandert ook voortdurend. Zo is de naam Eilerts in de registers terug te vinden als Eilerts, Ellerts, Elderts, Ellarts. En Ymkjen wordt ook Imkje, Iemkje, Ymkje, Iemkjen etc.
In 1811 is dat gedonder afgelopen, want dan wordt de burgerlijke stand ingevoerd. In heel Nederland moeten mensen opeens een vaste achternaam aannemen. Nu was in het westen en in de grote steden een achternaam al wel gebruikelijk, maar in Friesland kwam het nog weinig voor.

Het gezin Hanzes stond ook voor de keus. Vader Wytze niet, want die overleed in 1810. Moeder Ymkjen ook niet, omdat ze toen waarschijnlijk al bij een van haar kinderen inwoonde en alleen de gezinshoofden een achternaam moesten aanmelden.

De oudste zonen Hans en Klaas kozen de achternaam Zandstra, de overige zonen de achternaam Hoogland. Waarom er verschillende namen zijn gekozen is niet helemaal duidelijk. De naam Zandstra betekent zoveel als 'van het zand' en Hoogland uiteraard 'van het hoge land'. Het kan dus zijn dat de ligging van de de woning/boerderij heeft meegespeeld.

Boerderij op terp...'Hoog land?'

In ieder geval is het duidelijk dat de keuze was tussen Zandstra en Hoogland, wat duidelijk blijkt uit de jongste dochter, Trijntje, die bij de geboorte van haar kinderen haar naam als Trijntje Zandstra opgaf, maar overleed onder de naam Trijntje Hoogland.
Er zijn dus 5 broers die de naam Hoogland aannemen. Bouwe overlijdt echter ongehuwd en van Pieter weten we alleen dat hij gehuwd was maar er zijn geen kinderen bekend, zeer waarschijnlijk blijft zijn huwelijk kinderloos. Dus hebben we Jan Wytzes Hoogland, Anne Wytzes Hoogland en Karst Wytzes Hoogland die ieder een Hoogland-tak starten. Wij stammen af van de Anne Wytzes-tak.

De naam Hoogland wordt in 1811 niet door veel Friezen aangenomen. In het noorden, in de gemeentes Het Bildt en Ferwerd start een Hoogland-familie, nazaten van Pier Watzes. De namen Pieter en Watze komen dan ook in deze familie veel voor. Kortgezegd hebben we dus in het noorden de Watzes en in het zuiden de Wytzes. De Hooglands die nu nog in Friesland wonen, daarvan zal een grote meerderheid afstammen van deze twee families. En de Watzes wonen nog overwegend in het noorden en de Wytzes in het zuiden. Maar in de rest van het land komt de naam Hoogland uiteraard ook veel voor (en vaak al voor 1811).